Şike ve Teşvik Primi Suçu | Kulaçoğlu Hukuk Bürosu


6222 Sayılı Kanun uyarınca müsabakada bir takımın başarılı olmasını sağlamak amacıyla teşvik primi verilmesi veya vaat edilmesi halinde şike suçunun cezasının yarı oranında ceza verilir. Teşvik, şikeden farklı olarak müsabakada yer alan taraflardan birisinin performansından menfaat elde etmeyi hedefleyen 3. şahısla müsabakada yer alan taraflardan birisinin yaptığı anlaşmayı ifade eder. Kanununa göre suçun oluşması için teşvik priminin verilmesi şart olmayıp, primin verileceğinin vaat edilmesi yeterlidir. Teşvik primi verileceği vaat edilmesine rağmen, istenen sonuç yerine gelmemiş olsa bile suç tamamlanmış olacaktır.


Futbolu saran kanser: Bahis ve şike

MANİPÜLASYON VE ŞİKE
Avrupa merkezli dev bahis şirketleri şike ve manipülasyona karşı her türlü tedbiri almış durumda. Şüphelendikleri maçı anında bahisten kaldırıyorlar. Asyalı şirketlerde ise her şey serbest. İstediğiniz maça, istediğiniz kadar para basabiliyorsunuz.

Bahis ve şike skandallarıyla çalkalanan gündemde herkesin aklında bir soru var; bu çark nasıl dönüyor? Ama bu sorunun cevabı, bilenler için çok kolay, uzaktan seyredenler içinse hayli karışık bir görüntü sunuyor önümüze. Ve bu çarkın nasıl döndüğünü anlamak için, önce “nerelerde bu tür skandallar yaşanmaz?” sorusunu cevaplamak gerekiyor.
Avrupalı büyük bahis şirketleri riske girmez
Avrupa’da yer alan William Hill, BetWin ve Ladbrokes gibi büyük bahis şirketleri, şike ve manipülasyon ihtimallerine karşı önlem almak durumunda kalıyorlar. Bunun sebebi ise, risklerini Reasürans şirketlerine satıp, sermaye piyasalarına kotalı olmaları. Ve bu yüzden riske giremiyorlar. Hal böyle olunca da, ister tek maç ister kombine kupon yapın, size belirli bir kota getiriyorlar. Yani, her ligin risk oranına göre günlük bir “kazanç” limiti koyuyorlar ve riskli ülkelerin limitlerini düşürüyorlar.
Mesela Türkiye ligleri üzerine oynanan kuponların toplam kazanç ihtimali 20 bin sterlini geçemiyor. Bu rakam Premier Lig için 100 bine kadar çıkabiliyor. Fakat yıllar önce yaşanan bir istisna da var. William Hill şirketi, özel bir izinle İngiliz bir işadamının İngiltere-Tunus maçına çok yüksek meblağ yatırmasına olanak sağlamıştı. İşadamına da, bahisi kazandıktan sonra parası çantayla verilmiş ve bu site, İngiliz basınında “çok kazandıran” imajıyla yer almıştı. Bunun başka örneği de görülmedi.
Anormal para yatırılan maç bahse kapatılıyor
Ayrıca, eğer bir maça kısa sürede çok fazla para yatırılıyorsa o maçın oranlarında da marjinal değişmeler yaşanıyor. Ve böyle olunca da, şirket o maçı bahislere kapatıyor. Örneğin, X-Y takımları arasında yapılan ve oranları ev sahibi 2,4; beraberlik 3,0; misafir takım 2,9 olan bir maçta ev sahibine 12 saat içinde toplamda 200 bin TL’lik bahis yatırılmışsa, ev sahibinin oranı doğal olarak 1,3’lere kadar düşebiliyor. Ve bu sıradışı görüntü karşısında, güvenlik önlemi olarak şirket bu maçı tamamen bahislere kapatıyor.
Kısaca bahsettiğim bu işleyiş, Avrupa kaynaklı bahis şirketlerinin usulsüz yollara karışmasını engelliyor. Ama Asya’da durum bambaşka...

ASYA'DA BAHİS TELEFONLA DÖNÜYOR
Nüfusu çok fazla olan ve kumarın büyük rağbet gördüğü Asya’da görüntü inanılmaz boyutlarda. Birinci ve en önemli nokta şu ki, diğer bütün şirketlerde bahisler internet üzerinden ya da bayilerden oynanırken, Asya’da işleyiş farklı.
Asya üzerinden oynayan kişilerin yapması gereken tek şey var; içerideki kredilerini kullanarak ya da güven ortaklığına dayanarak tek bir telefonla maçları söyleyip, oynayacakları miktarı bildiriyorlar. Fakat bu güven ortaklığını sağlamak o kadar kolay da değil. Yani her isteyen arayıp böyle bir işlem yapamıyor. Telefonla oynayabilecek kadar kredi kazanmanın yolunu da, Asyalı şirketlerin diğer ülkelerde yer alan aracıları, menajerleri ya da illegal bahis ofisleri sağlıyor. Telefonla yapılan bahislerde, güven kredisi olan kişi tercihlerini belirttikten sonra, bahis şirketi “Tamam, kazanırsanız şu kadar para elinizde” diyor ve telefon kapatılıyor. Oyuncu, bahsi tutmasa da oynadığı parayı yatırıyor. Çünkü bu kişiler genellikle bu yolu kullanıyor ve güven ortaklığının bozulmasına izin vermek istemiyor. 100 bin Euro’luk kupon yapan kişi, kaybetse bile maçtan sonra parayı havale ediyor.

AVRUPA'DAKİ ÖNLEMLERİN HİÇBİRİ YOK
Avrupa bahis şirketlerinin aldığı önlemlerin hiçbiri Asya’da yok. İstenilen maça, istenen şekilde, istediğiniz miktarda para basabiliyorsunuz. Limit yok. Maçların kapanma olasılığı yok. Hem zaten, bu tür yollarla oynanan bahislerde genellikle “ters sonuçlar” seçiliyor. Çünkü oranları daha yüksek.
Örneğin; ev sahibi takıma 1,4 verilen bir maçta deplasman ekibine 8,0 veriyor şirket. Favori 1. Fakat, büyük çoğunluk kuponuna bu favoriyi yazarken, manipülasyon yapan kişiler deplasman ekibine yatırıyorlar. Ve eğer manipülasyon tutar ve deplasman ekibi kazanırsa, hem bahis oynayan büyük çoğunluk “banko”dan yatıyor hem de şirket büyük pay kazanıyor bu bahisten. Oyuncunun kazancı da aynı oranda fazla oluyor. Yani, temel hatlarıyla; usulsüz bir “kazan-kazan” sistemi.

MANİPÜLASYON NASIL YAPILIYOR?
1- Oyuncu önce örneğin 5 maç seçiyor. Bunların en fazla 2-3 tanesini manipülasyon için ayırıyor. Bahis şirketi de işleyişin farkında ve onların güvendiği de “3 maçın manipüle edilme ihtimali çok düşük” anlayışına dayanıyor. Yani burada bahis şirketi de bir nevi “bahis” oynamış oluyor. Ve oyuncunun verdiği maçlar, belirttiği miktarla sisteme giriliyor.
2- Duruma göre ya bahis şirketinin adamları ya da oyuncu, manipülasyon için seçtiği takımlara aracılar yoluyla yöneliyor. Oyunculara para teklif ediliyor ve anlaşma halinde 2. basamak da tamamlanmış oluyor.
3- Bazen, şike yapacak olan oyuncular da “Bu maçta ilk yarı 2 gol yiyeceğimize ben de 20 bin Euro basıyorum” diyebiliyor. Ve bu durum, asıl bahisçi için tam bir güven ortamı doğuruyor.
4- Futbolcuların hiçbiri maçtan önce 1 lira almıyor. Tıpkı oyuncu ve şirket gibi, bütün ödemeler maçlar sonuçlandıktan sonra yapılıyor.
5- Eğer manipülasyonlar başarıyla sonuçlanırsa, hem normal oynayan çoğunluğun parası şirkete kalıyor, hem manipüle yapanlar kazanıyor hem de şike yapan futbolcular. Tek kaybeden, sporun güzel ruhuna inananlar oluyor.

ŞİRKETLER KİMİ SEÇER?
Kara para aklayan Asya piyasasında bahis oynanırken manipülasyonu kolay olan belirli noktalar var;
Avrupa’nın 2. sınıf ligleri; Finlandiya, İsveç gibi...
Diğer ülkelerin alt ligleri.
Manipülasyonda kullanılan futbolcular ise ya bir anda zirveden dibe düşmüş ya da kariyeri boyunca hep alt liglerde oynayıp büyük kazanç sağlayamamış kişiler oluyor.
Genellikle manipüle edilecek takımda oynayan kaleci ve defans oyuncuları satın alınıyor. Böylelikle daha az futbolcuyla daha garanti sonuç alınabiliyor.
En çok oran veren, en uç ihtimaller hedeflenir. Örneğin, ilk yarı 1 maç sonucu 2 ya da ilk yarıda +5 gol olur.

Spor müsabakasının sonucunu etkilemek amacıyla, bir başkasına kazanç veya sair menfaat temin edilmesi suçun fiil unsurunu oluşturur. Şike suçu kanunun açık lafzı uyarınca menfaat temin edilmesine gerek kalmadan anlaşmaya varılması halinde dahi gerçekleşmiş kabul edilir. Bu sebeple müsabakanın amaçlanan şekilde sonuçlanmamış olmasının suçun gerçekleşmesine bir etkisi yoktur. Kanunda yer alan kazanç ve menfaatin maddi veya maddi olmayan (transfer anlaşması) bir yarar olması önem arz etmemektedir.

Şikeli Maçlar: Futbolda Şike Gerçekleri

6222 Sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun, “şike ve teşvik primi” suçunu ceza hukuku kapsamına dahil etmiştir. Bu kanun, “hissedilen ancak ispatlanamayan” şike iddialarını ele almıştır, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), bu soruna çözüm bulmak amacıyla “Şike Araştırma Komisyonu’nu oluşturmuş ve bu komisyonun hazırladığı rapor, Türk futbolunda şikenin “mafyalaşma” düzeyine ulaştığını vurgulamıştır. Kanunun yürürlüğe girmesinin ardından, şike ve teşvik primi suçlarına çok ciddi cezalar getirildi ve bu düzenleme Cumhurbaşkanı tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe girmiştir. Bu makale, 6222 Sayılı Kanun öncesinde “suç” olarak kabul edilmeyen şike ve teşvik primi konularını ele alırken, özellikle Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Disiplin Talimatlarına dikkat çekiyor ve bu talimatların nasıl değiştiğini açıklıyor.

“Şike,” Fransızca kökenli bir terim olan “chiqué” kelimesinden türemiş olup, “bir spor müsabakasının sonucunu değiştirmek amacıyla maddi veya manevi kazanç veya menfaat elde etmek amacıyla yapılan anlaşma” anlamına gelir. Türk Ceza Kanunu’na göre, şike suçu; belirli bir spor müsabakasının sonucunu etkilemek amacıyla bir başkasına maddi veya sair bir menfaat sağlama niyetiyle işlenen eylemi ifade eder. Yani şike suçunun işlenmesi için, taraflar arasında “şike anlaşması” denilen bir anlaşmanın varlığı gereklidir. Bu suç, sadece futbolu değil, tüm spor branşlarını kapsayabilir. Ancak suç işlenen müsabaka, bir spor federasyonu tarafından düzenlenen veya onaylanan bir etkinlik olmalıdır. Yani amatör bir halı saha turnuvasında şike suçu işlenemez, bu durumda dolandırıcılık gibi başka suçlar gündeme gelebilir.

Kaleci 1 Milyon 500 Bin TL Değerinde Bahis Yapmış

TDK’ya göre şike,
“Bir spor karşılaşmasının sonucunu değiştirmek için maddi veya manevi bir çıkar karşılığı varılan anlaşma” olarak tanımlanmaktadır. Şike spor alanına özgü bir terim olup sözlük anlamı ile spor hukuku alanındaki anlamı aynıdır. Nitekim 6222 Sayılı Kanunda da “belirli bir spor müsabakasının sonucunu etkilemek amacıyla bir başkasına kazanç veya sair menfaat temin… “

Şike anlaşması, iki taraf arasında yapılır. Bir taraf, müsabakanın sonucunu etkileme amacı güder ve diğer taraf da bu eyleme karşılık olarak maddi veya sair bir menfaat sağlama taahhüdünde bulunur. “Menfaat sağlama,” oldukça geniş bir kavramdır ve sadece maddi kazançları değil, manevi kazançları da içerebilir. Ayrıca bu menfaat, doğrudan veya dolaylı yollarla elde edilebilir. Şike ve şike soruşturması, genellikle futbolun dikkat çeken bir yönü olsa da, diğer spor branşlarında da aynı ilkeye dayalı eylemler suç teşkil eder.

Şikenin artma sebebi; yasa dışı bahis şirketleri

Bu ülkelerde de çok sayıda futbolcu, teknik direktör, hakem ve idarecinin Berlin merkezli çeteyle işbirliği yaptığı, yaklaşık 40 maçın maniple edildiği öne sürülüyor. Bochum Savcılığı'na göre, Bundesliga2'de 2, 3. ligde 3 ile yerel liglerde 18, Oberligen'de 5 ve iki U19 maçında şike yapıldı. Ayrıca 9 ülkede 200'den fazla maç maniple edildi. Almanya'nın yanı sıra Beçika, İsviçre, Hırvatistan, Slovenya, Türkiye, Macaristan, Bosna ve Avusturya'da şike yapılmış maçlar tespit edildi. Bu maçlar içinde en az 3 Şampiyonlar Ligi ve 12 Avrupa Ligi ile bir U-21 Avrupa Şampiyonası eleme maçı bulunuyor.

14.04.2011 tarihinde yürürlüğe giren ’unun 11. maddesinde şike ve şikeye teşvik suç olarak düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile spor alanında yaygınlaşan şike ve teşvik primi uygulamaları önlenmek istenmiştir. Bu suçlar için kanunun ilk halinde öngörülen cezalar, 15.12.2011 tarihinde yürürlüğe giren ’la yapılan değişiklik sonucu azaltılmıştır. Keza, ’da TFF’nin amaçları arasında “Şiddet, şike, teşvik primi, ırkçılık, doping ve her türlü ayrımcılıkla mücadele etmek” sayılmıştır. Yine şike ve teşvik primine ilişkin TFF’nin düzenlediği ’nın 55. maddesi ile ’nın 25. maddesinde düzenleme yapılmıştır. Futbol dışındaki diğer federasyonlarda kendi düzenlemeleri ile şike ve teşvik primine karşı önlem almıştır.


Aynı raporda Türk milli takımının da şike yaptığı yer alıyordu

Alman bahisçi Robert Hoyzer ve Hırvat bahisçi Ante Sapina Almanya'da 2005 yılında hakemlerle ile işbirliğine giderek bazı maçlarda şike organize etmişlerdi. Bunun üzerine yapılan yargılama sonunda Ante Sapina ile Robert Hoyzer ve eski futbolcu olan iki kardeşi de Almanya'da toplam 23 maçta yaklaşık 2 milyon Euro tutarında şike yaptıkları gerekçesiyle 35 aya kadar çeşitli hapis cezalarına çarptırılmışlardı. Skandalının baş sorumlusu olan Hoyzer, 1 yıl 2 ay cezaevinde kaldıktan sonra, iyi halden dolayı tecilli olarak serbest bırakıldı. Türkiye'de de daha önce Alişen Kandil ile Gökdeniz Karadeniz bahis şikesi cezası almıştı.

ERDOĞANIN FUTBOL BARONU VE BAHİS ŞİKE GERÇEKLERİ

Teknolojinin gelişmesi ile Türkiye’nin küçük bir ilçesindeki amatör takımın maçı veya güreş müsabakasının dünyanın her yerinden takip edilmektedir. Bu teknolojik gelişme beraberinde ekonomik büyümeyi de sağlamıştır. Bu ekonomik büyümenin etkisi ile sporda adaleti ve hakkaniyeti sağlamak daha da zor hale gelmiştir. Ayrıca yerel ve uluslararası bahis firmaları tarafından, her türlü spor karşılaşmasına bahis oynatılması, bu eşitliğin sağlanmasını daha zorlaştırmıştır. Bu kapsamda spor müsabakalarının eşit ve adil koşullarda gerçekleşmesi için şike ve teşvik primini engelleyecek hukuki düzenlemelerin yapılması mutlak bir zorunluluk haline gelmiştir.